Edwin Zasada – De kunst van het uitstellen

De meeste problemen met timemanagement ontstaan niet door een gebrek aan kennis, een gebrek aan outlook-trucjes of een onvermogen om te plannen. De meeste timemanagementproblemen ontstaan door uitstelgedrag. De volgende keer als er 1500 euro over is, is een training ‘zelfcontrole’ misschien een beter idee. Wordt er dan minder uitgesteld? Niet persé. Maar er wordt in ieder geval minder schadelijk uitgesteld.

Publieksprijs

Als er een publieksprijs voor uitstelgedrag bestond, was de kans groot dat die naar een student ging. Een studie volgen zonder het studeren voortdurend vooruit te schuiven mag al bijna geen studeren meer heten. Desgevraagd geeft 75 procent van de studenten zelf aan dat ze uitstellers zijn, terwijl voor minimaal een derde van de studentenpopulatie geldt dat hun uitstelgedrag zelfs ernstige vormen heeft aangenomen. Dat daar veel tijd in gaat zitten, moge duidelijk zijn. Hoeveel? Een viertal onderzoekers aan een Amerikaanse universiteit heeft daar onderzoek naar gedaan, waarbij tientallen studenten in de vijf dagen voorafgaand aan een academische deadline op gezette tijden moesten doorgeven wat ze aan het doen waren. Meer dan 36 procent van de tijd vertoonden ze uitstelgedrag. Dat is meer dan één derde! Als dat een indicatie is voor het percentage uitstelgedrag gedurende een volledige studie, kunnen we bachelorstudies gemiddeld met een jaar verkorten en kan de eenjarige master terug naar een kleine acht maanden. Vooruit, ervan uitgaande dat er tijdens de lessen zelf geen sprake van uitstelgedrag is, maar alleen bij het zelfstandig werken, kunnen we de totale besparing afronden op één jaar.

Fabius

Misschien heb ik daar echter iets te snel een conclusie getrokken. Studenten verkeren tenslotte in goed gezelschap, namelijk dat van Quintus Fabius Maximus Verrucosus. Ook wel bekend onder zijn bijnaam Cunctator, ‘treuzelaar’. Nadat de ene na de andere Romeinse generaal door het Carthaagse leger onder leiding van Hannibal verslagen werd, besloot Rome een dictator aan te stellen om orde op zaken te stellen: Quintus Fabius Maximus Verrucosus, al snel bekender door zijn bijnaam, Cunctator. Hij wachtte, stelde uit en vermeed de confrontatie. Hoe hard het Romeinse volk ook smeekte en schreeuwde, een grootschalige aanval werd vermeden. Net zo lang tot het Romeinse leger weer op sterkte was en de Carthagers op eigen bodem kon verslaan.

Da Vinci

Nu zal de meeste studenten nooit worden gevraagd om Amsterdam te vrijwaren van een vijandelijk leger dat dwars door Nederland trekt, maar Fabius is dan ook niet de enige beroemde uitsteller. Wat te denken van Leonardo da Vinci? Een opdracht van de augustijner monniken uit Florence, Aanbidding der Wijzen, maakte hij niet eens af. Hij maakte slechts vijftien à twintig schilderijen, terwijl een schilder als Picasso er zelfs rond de dertienduizend maakte. Zelfs het meesterwerk van Leonardo da Vinci, de Mona Lisa, kostte hem vele jaren. Bij zijn dood in 1519 was het schilderij nóg niet klaar, terwijl hij er volgens sommigen al rond 1503 aan was begonnen. Een schilderij van ongeveer 77 bij 53 centimeter.
De schilderkunst is niet het enige waar we Leonardo da Vinci van kennen. Sterker nog, het is de vraag of we hem zouden kennen als zijn oeuvre beperkt was gebleven tot zijn paar schilderijen. We kennen hem juist omdat hij een ware homo universalis was: schilder, wetenschapper en uitvinder. Onder meer. Voortdurend bezig met van alles, behalve het afmaken van iets waaraan hij was begonnen. Liever dan het werk doen waarvoor hij werd betaald, tekende hij wat op papieren velletjes. Net als een student die geen zin heeft om naar een docent te luisteren die maar door blijft ratelen over statistiek. Maar Da Vinci’s schetsen zijn misschien wel zijn beste werk; geschreven in zijn befaamde spiegelschrift staat het vol met ideeën en uitvindingen, zijn tijd ver vooruit. Een nieuwe stadsindeling, een houten tank, een parachute en zelfs een helikopter met luchtschroef.

Revolutie

Hoewel uitstelgedrag voor ons vooral bekend staat om zijn productiviteit vretende eigenschappen, kunnen er dus ook positieve eigenschappen aan zitten. Je zou het uitstelgedrag van Fabius dan ook, in plaats van tijdverspilling, kunnen zien als het creëren van de juiste tijd. Tegelijkertijd valt Leonardo da Vinci’s uitstelgedrag, bewust of onbewust, te zien als een voortvloeisel uit een oude Griekse gedachte; dat nutteloos rondhangen er juist voor zorgt dat er nieuwe ideeën worden gevormd. Wat dat betreft kan de oude Franse adel in hetzelfde rijtje worden genoemd. Tegen het begin van de Franse Revolutie werd ontspannen en filosoferen bij een inspirerende salon gerekend tot het domein van de adel; werken was voor de bourgeoisie. Dat veranderde ten tijde van de Franse Revolutie, hoewel niet voor iedereen en niet meteen. Het valt zelfs te beargumenteren dat de salon door het bediscussiëren en verspreiden van nieuwe ideeën een integrale rol heeft gespeeld in de opkomst van de verlichting en daarmee een rol heeft gespeeld in de aanloop naar de Franse Revolutie. Hoe dan ook, na die revolutie veranderden ideeën over uitstelgedrag; het idee van rondhangen ter bevordering van de creatieve geest verdween naar de achtergrond en de ruwe productiviteitsmoraal van de industriële revolutie kwam ervoor in de plaats. Uitstellen is er niet meer bij, wordt gezien als zwakte en als verspilling. Daarmee zijn we als samenleving weer terug bij een van de vroegste teksten die specifiek ingaat op uitstelgedrag, de Codex Hammurabi.

Hammurabi

In de Codex Hammurabi uit de achttiende eeuw voor Christus wordt een aantal wetten omschreven van de toenmalige koning van Babylonië. Daarbij wordt ondubbelzinnig vermeld dat een boer die een akker in pacht heeft maar die door luiheid of nalatigheid niet weet te oogsten, voor straf niet alleen de akker moet teruggeven aan zijn eigenaar maar zelfs een boete in graan moet betalen.
Hoe belangrijker productie is in een samenleving, ongeacht of het nu agrarisch, industrieel of op het gebied van dienstverlening is, des te meer wordt uitstelgedrag beschouwd als een zonde. En dat is ergens jammer, want voor creativiteit lijkt even geen productie draaien toch belangrijk.

Aanmoedigen

Wil ik uitstelgedrag dan aanmoedigen? Nee, meestal niet. Maar soms, soms is het wel goed. Hoewel een strikte zelfcontrole vaak een goede eigenschap is, kan te strikt vasthouden aan een eenmaal vastgezet doel er ook voor zorgen dat nieuwe, betere kansen worden gemist. Misschien zijn zelfcontrole en uitstelgedrag dan ook wel geen wetenschap, maar eerder kunst. Een goede kunstenaar beheerst echter wel zijn techniek.

Bron: Managementboek.nl

Boek bij dit artikel